Cmentarz porządkowany przez żołnierzy

We wtorek, 28 maja na zabytkowym cmentarzu wojennym na Grobowej Górze w Starej Gadce przebywała delegacja Fundacji Pamięć. We wrześniu 20-osobowa żołnierzy i podoficerów Bundeswehry oraz jednostki wojskowej z Łasku będzie przez kilkanaście dni porządkować cmentarz.

Delegacja spotkała się w ratuszu z burmistrzem Mateuszem Kamińskim i Włodzimierzem Kaczmarkiem, pracownikiem UM i społecznikiem zajmującym się miejscami pamięci narodowej w gminie Rzgów. Wśród gości znajdowali się: Izabela Gruszka, prezes Fundacji „Pamięć”, Max Sonkorff, przedstawiciel Niemieckiego Ludowego Związku Opieki nad Grobami Wojennymi i zarazem pełnomocnik ds. współpracy z Bundeswehrą, a także starszy sierżant sztabowy Mark Andre Goerke ze Storkow w Brandenburgii, który we wrześniu przyjedzie z 9 wojskowymi z Bundeswehry.

Polskich wojskowych reprezentował kapitan Michał Kolad, rzecznik prasowy Bazy Lotnictwa Taktycznego F-16 w Łasku.

M. Kamiński poinformował, że nekropolia z czasów Bitwy Łódzkiej w 1914 r. w Starej Gadce należy do najcenniejszych zabytków gminy Rzgów. Ponieważ pomnik na szczycie wzniesienia został podmyty, a skarpa pod monumentem od lat się obsuwa, samorząd zaprosił ekspertów z Politechniki łódzkiej do oceny szkód i sposobów ratowania pomnika. W tej chwili wybrano firmę, która do połowy lipca przedłoży dokumentację i projekt remontu pod nadzorem wojewódzkiego konserwatora zabytków.

Prace wykonywane przez wolontariuszy we wrześniu będą miały charakter porządkowania terenu całej nekropolii. Delegacja m.in. Bundeswehry złoży wieniec przed pomnikiem na zakończenie prac. Wystąpi niemiecki trębacz. Na Grobowej Górze prawdopodobnie odbędzie się religijna uroczystość ekumeniczna z udziałem proboszcza rzymskokatolickiego, pastora i popa. Niemieccy żołnierze zostali zaproszeni do udziału w dożynkach gminnych oraz w uroczystości odsłonięcia tablicy pamiątkowej w Guzewie 5 września dla uczczenia miejscowego żołnierza, poległego w kampanii wrześniowej 1939 r. Wolontariusze skorzystają zapewne z urządzeń sportowo-rekreacyjnych w Hali Sportowej w Rzgowie.

- Na Grobowej Górze spoczywa dwa tysiące zabitych w bitwie pod Łodzią w 1914 roku – opowiadał gościom Włodzimierz Kaczmarek. - Wiele ofiar tej bitwy to Polacy siłą wcieleni do armii niemieckiej i rosyjskiej, do armii zaborców. Tablica informacyjna przed wejściem do nekropolii powstała staraniem gminy Rzgów według projektu Andrzeja Daszyńskiego z Grupy Rekonstrukcji Historycznej ”Pro Patria”, która organizuje na Górze Grobowej spacery edukacyjne. Między Rzgowem a Rudą Pabianicką w dniach 21-23 listopada 1914 r. miało miejsce krwawe starcie między Rosjanami broniącymi podejść do Łodzi a atakującymi Niemcami. Niemiecka artyleria stała na polach nieopodal brzegu Neru ma polach należących do Starej Gadki, a okopy niemieckie ciągnęły się na obecnym wzgórzu cmentarnym.

Żołnierze carscy zaatakowali nocą. Doszło do krwawej bitwy na bagnety. Rosjanie odnieśli przejściowy sukces na tym odcinku frontu. Rano całe wzniesienie i okoliczne pola usłane były ciałami poległych. Poległych pogrzebano na miejscu i zbudowano pomnik. W nekropolii spoczywają również szczątki żołnierzy Wehrmachtu z 1939 r. oraz Rosjan i Niemców przeniesionych z parku Wolności w Pabianicach. Początkowo, niedaleko pomnika z tablicą pamiątkową Pro Patria (łac. Za Ojczyznę) znajdowała się kaplica prawosławna. Obecny krzyż na wzgórzu cmentarnym jest niższy od pierwotnego, który uległ zniszczeniu.

Tekst i fot. Włodzimierz Kupisz