Zagrożony obelisk na cmentarzu wojennym

Burmistrz Mateusz Kamiński zaprosił 13 września profesora Marka Lefika na oględziny stanu obelisku na cmentarzu wojennym w Starej Gadce. Profesor jest kierownikiem Katedry Geotechnik i Budowli Inżynierskich Wydziału Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska Politechniki Łódzkiej

Od lat obelisk na wzgórzu cmentarnym grozi obsunięciem po większej ulewie. Zanika stopniowo ziemna „półka”, która kilkadziesiąt lat temu stanowiła wzmocnienie, rodzaj naturalnego fundamentu kamiennej budowli. Jak wspomina Włodzimierz Kaczmarek, społeczny opiekun miejsc pamięci narodowej w gminie Rzgów, w 2010 r. wolontariusze z Bundeswehry porządkujący nekropolię, dokonali drobnych napraw fasady obelisku. O tym, że pomnik kruszy się, świadczą dwa wielkie odłamy skalne, które dziś znajdują się na krawędzi ścieżki biegnącej w dół w kierunku wejścia.

Ekspert z Politechniki Łódzkiej poprosił o udostępnienie archiwalnych planów obelisku, które obok badań tzw. monitoringu geologicznego posłużą do wydania wstępnej opinii. Taka opinia stanie się podstawą do wystąpienia do wojewody łódzkiego o podjęcie wspólnych działań, mających na celu ratowanie obelisku. Być może trzeba będzie metodą podciśnieniową wtłoczyć beton do komory wewnątrz pomnika.

Między Rzgowem a Rudą Pabianicką w dniach 21-23 listopada 1914 r. miało miejsce krwawe starcie między Rosjanami broniącymi podejść do Łodzi a atakującymi Niemcami. Niemiecka artyleria stała nieopodal brzegu Neru ma polach należących do Starej Gadki, a okopy niemieckie ciągnęły się na obecnym wzgórzu cmentarnym.

Żołnierze carscy zaatakowali nocą. Doszło do krwawej bitwy na bagnety. Rosjanie odnieśli chwilowy sukces na tym odcinku frontu. Rano całe wzniesienie i okoliczne pola usłane były ciałami poległych. Zginęło dwa tysiące żołnierzy. Wielu strzelców, podoficerów i oficerów było Polakami w mundurach wojsk zaborczych. Poległych pogrzebano na miejscu i zbudowano pomnik.

W nekropolii spoczywają również szczątki żolnierzy Wehrmachtu z1939 r. oraz Rosjan i Niemców przeniesionych z parku Wolności w Pabianicach. Początkowo, niedaleko pomnika z tablicą pamiątkową Pro Patria (łac. Za Ojczyznę) znajdowała się kaplica prawosławna. Obecny krzyż na wzgórzu cmentarnym jest niższy od pierwotnego, który uległ zniszczeniu.

Tekst i fot. Włodzimierz Kupisz
źródła http://baedekerlodz.blogspot.com/2016/11/cmentarz-wojenny-stara-gadka.html