Jak dbamy o zabytkowy cmentarz wojenny?
Od wielu lat stan zabytkowego cmentarza wojennego w Starej Gadce jest przedmiotem troski rzgowskich samorządowców oraz Łódzkiego Urzędu Wojewódzkiego, pod którego prawną opieką znajduje się obiekt. Nekropolia znajduje się natomiast na terenie gminnym.
- W sprawie kolejnych kroków, mających na celu pielęgnowanie zielonego otoczenia pomnika, a zwłaszcza jego ratowania przed destrukcją podejmowane są konsultacje, jak również zawierane porozumienia między Urzędem Miejskim w Rzgowie a Łódzkim Urzędem Wojewódzkim lub innymi stronami – mówi Włodzimierz Kaczmarek, starszy specjalista ds. mienia komunalnego i energetyki w rzgowskim magistracie. - Wiele inicjatyw z tym związanych jest podejmowanych przez władze gminy. Ale przejdźmy do konkretów:
Naprawa pomnika upamiętniającego żołnierzy poległych w bitwie pod Łodzią w 1914 roku jest niezbędna. Obiekt jest w złym stanie technicznym i grozi mu zawalenie, co mogłoby zakończyć się zsunięciem monumentu ze skarpy. Koszt generalnego remontu to 160 tys. zł. Zanim zapadła decyzja o remoncie, burmistrz Mateusz Kamiński zaprosił 13 września 2018 roku profesora Marka Lefika na oględziny stanu obelisku na cmentarzu wojennym w Starej Gadce. Profesor jest kierownikiem Katedry Geotechnik i Budowli Inżynierskich Wydziału Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska Politechniki Łódzkiej
Od lat obelisk na wzgórzu cmentarnym grozi obsunięciem po większej ulewie. Zanika stopniowo ziemna „półka”, która kilkadziesiąt lat temu stanowiła wzmocnienie, rodzaj naturalnego fundamentu kamiennej budowli. Jak wspomina Włodzimierz Kaczmarek, społeczny opiekun miejsc pamięci narodowej w gminie Rzgów, w 2010 r. wolontariusze z Bundeswehry porządkujący nekropolię, dokonali drobnych napraw fasady obelisku. O tym, że pomnik kruszy się, świadczyły dwa wielkie odłamy skalne na krawędzi ścieżki, biegnącej w dół w kierunku wejścia.
Ekspert z Politechniki Łódzkiej poprosił o udostępnienie archiwalnych planów obelisku, które obok badań tzw. monitoringu geologicznego posłużyły do wydania wstępnej opinii. Taka opinia stanie się podstawą do wystąpienia do wojewody łódzkiego o podjęcie wspólnych działań, mających na celu ratowanie obelisku.
W maju 2019 r. delegacja Fundacji „Pamięć” spotkała się w ratuszu z burmistrzem Mateuszem Kamińskim. Wśród gości znajdowali się: Izabela Gruszka, prezes Fundacji „Pamięć”, Max Sonkorff, przedstawiciel Niemieckiego Ludowego Związku Opieki nad Grobami Wojennymi i zarazem pełnomocnik ds. współpracy z Bundeswehrą, a także starszy sierżant sztabowy Mark Andre Goerke ze Storkow w Brandenburgii. To on we wrześniu przyjechał z 9 wojskowymi z Bundeswehry. Polsko-niemiecka 20-osobowa żołnierzy i podoficerów Bundeswehry oraz Bazy Lotnictwa Taktycznego F-16 w Łasku przez kilkanaście dni porządkowała cmentarz, a Urząd Miejski dostarczył sprzęt i narzędzia. Na zakończenie sprzątania odbyła się uroczystość ekumeniczna.
W tym okresie Urząd Wojewódzki w Łodzi przeznaczył 25 tys. zł na naprawę fundamentu. A pamiętajmy, że pełny zakres robót obejmie m. in. budowę muru oporowego przed monumentem, wzmocnienie skarpy geowłókniną, a także udrożnienie systemu odwodnieniowego. Natomiast 15 tys. zł urząd wojewódzki przekazał na wycięcie uschniętych konarów, pielęgnację koron drzew, sprzątnięcie konarów i gałęzi drzew od strony cmentarza rzymskokatolickiego w Starej Gadce. Pracownicy komunalni co rok wykaszają górę z pokrzyw i traw.
Także miejscowe drużyny Związku Harcerstwa Polskiego porządkują nagrobki, a także sprzątają zielony teren na wzgórzu. Gmina zawsze zabezpiecza dla nich narzędzia, zapewnia wywóz zebranego suszu i śmieci. Kilka miesięcy temu rosyjska fundacja – organizacja pozarządowa wystąpiła do władz gminy Rzgów o zgodę na postawienie na zboczu wzgórza cmentarnego krzyża prawosławnego i tablicy informacyjnej na temat poległych żołnierzy. Miejsce zamontowania krzyża byłoby przedtem splantowane i uporządkowane.
- Spodziewamy się dofinansowania remontu monumentu ze strony Łódzkiego Urzędu Wojewódzkiego – mówi Włodzimierz Kaczmarek, starszy specjalista ds. mienia komunalnego i energetyki w Urzędzie Miejskim w Rzgowie. - Jeszcze w tym roku PGE Dystrybucja wykona przyłącze energetyczne dla potrzeb iluminacji pomnika, którą uruchomimy - według wstępnych planów - w przyszłym roku, o ile radni zgodzą się na przeznaczenie na ten cel odpowiednich pieniędzy.
W jakich okolicznościach powstała nekropolia?
Między Rzgowem a Rudą Pabianicką w dniach 21-23 listopada 1914 r. miało miejsce krwawe starcie między Rosjanami broniącymi podejść do Łodzi a atakującymi Niemcami. Niemiecka artyleria stała nieopodal brzegu Neru ma polach należących do Starej Gadki, a okopy niemieckie ciągnęły się na obecnym wzgórzu cmentarnym.
Żołnierze carscy zaatakowali nocą. Doszło do krwawej bitwy na bagnety. Rosjanie odnieśli chwilowy sukces na tym odcinku frontu. Rano całe wzniesienie i okoliczne pola usłane były ciałami poległych. Zginęło dwa tysiące żołnierzy. Wielu strzelców, podoficerów i oficerów było Polakami w mundurach wojsk zaborczych. Poległych pogrzebano na miejscu i zbudowano pomnik.
W nekropolii spoczywają również szczątki żolnierzy Wehrmachtu z 1939 r. oraz Rosjan i Niemców przeniesionych z parku Wolności w Pabianicach. Początkowo, niedaleko pomnika z tablicą pamiątkową Pro Patria (łac. Za Ojczyznę) znajdowała się kaplica prawosławna. Obecny krzyż na wzgórzu cmentarnym jest niższy od pierwotnego, który uległ zniszczeniu.
Włodzimierz Kupisz
Naprawa pomnika upamiętniającego żołnierzy poległych w bitwie pod Łodzią w 1914 roku jest niezbędna. Obiekt jest w złym stanie technicznym i grozi mu zawalenie, co mogłoby zakończyć się zsunięciem monumentu ze skarpy. Koszt generalnego remontu to 160 tys. zł. Zanim zapadła decyzja o remoncie, burmistrz Mateusz Kamiński zaprosił 13 września 2018 roku profesora Marka Lefika na oględziny stanu obelisku na cmentarzu wojennym w Starej Gadce. Profesor jest kierownikiem Katedry Geotechnik i Budowli Inżynierskich Wydziału Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska Politechniki Łódzkiej
Od lat obelisk na wzgórzu cmentarnym grozi obsunięciem po większej ulewie. Zanika stopniowo ziemna „półka”, która kilkadziesiąt lat temu stanowiła wzmocnienie, rodzaj naturalnego fundamentu kamiennej budowli. Jak wspomina Włodzimierz Kaczmarek, społeczny opiekun miejsc pamięci narodowej w gminie Rzgów, w 2010 r. wolontariusze z Bundeswehry porządkujący nekropolię, dokonali drobnych napraw fasady obelisku. O tym, że pomnik kruszy się, świadczyły dwa wielkie odłamy skalne na krawędzi ścieżki, biegnącej w dół w kierunku wejścia.
Ekspert z Politechniki Łódzkiej poprosił o udostępnienie archiwalnych planów obelisku, które obok badań tzw. monitoringu geologicznego posłużyły do wydania wstępnej opinii. Taka opinia stanie się podstawą do wystąpienia do wojewody łódzkiego o podjęcie wspólnych działań, mających na celu ratowanie obelisku.
W maju 2019 r. delegacja Fundacji „Pamięć” spotkała się w ratuszu z burmistrzem Mateuszem Kamińskim. Wśród gości znajdowali się: Izabela Gruszka, prezes Fundacji „Pamięć”, Max Sonkorff, przedstawiciel Niemieckiego Ludowego Związku Opieki nad Grobami Wojennymi i zarazem pełnomocnik ds. współpracy z Bundeswehrą, a także starszy sierżant sztabowy Mark Andre Goerke ze Storkow w Brandenburgii. To on we wrześniu przyjechał z 9 wojskowymi z Bundeswehry. Polsko-niemiecka 20-osobowa żołnierzy i podoficerów Bundeswehry oraz Bazy Lotnictwa Taktycznego F-16 w Łasku przez kilkanaście dni porządkowała cmentarz, a Urząd Miejski dostarczył sprzęt i narzędzia. Na zakończenie sprzątania odbyła się uroczystość ekumeniczna.
W tym okresie Urząd Wojewódzki w Łodzi przeznaczył 25 tys. zł na naprawę fundamentu. A pamiętajmy, że pełny zakres robót obejmie m. in. budowę muru oporowego przed monumentem, wzmocnienie skarpy geowłókniną, a także udrożnienie systemu odwodnieniowego. Natomiast 15 tys. zł urząd wojewódzki przekazał na wycięcie uschniętych konarów, pielęgnację koron drzew, sprzątnięcie konarów i gałęzi drzew od strony cmentarza rzymskokatolickiego w Starej Gadce. Pracownicy komunalni co rok wykaszają górę z pokrzyw i traw.
Także miejscowe drużyny Związku Harcerstwa Polskiego porządkują nagrobki, a także sprzątają zielony teren na wzgórzu. Gmina zawsze zabezpiecza dla nich narzędzia, zapewnia wywóz zebranego suszu i śmieci. Kilka miesięcy temu rosyjska fundacja – organizacja pozarządowa wystąpiła do władz gminy Rzgów o zgodę na postawienie na zboczu wzgórza cmentarnego krzyża prawosławnego i tablicy informacyjnej na temat poległych żołnierzy. Miejsce zamontowania krzyża byłoby przedtem splantowane i uporządkowane.
- Spodziewamy się dofinansowania remontu monumentu ze strony Łódzkiego Urzędu Wojewódzkiego – mówi Włodzimierz Kaczmarek, starszy specjalista ds. mienia komunalnego i energetyki w Urzędzie Miejskim w Rzgowie. - Jeszcze w tym roku PGE Dystrybucja wykona przyłącze energetyczne dla potrzeb iluminacji pomnika, którą uruchomimy - według wstępnych planów - w przyszłym roku, o ile radni zgodzą się na przeznaczenie na ten cel odpowiednich pieniędzy.
W jakich okolicznościach powstała nekropolia?
Między Rzgowem a Rudą Pabianicką w dniach 21-23 listopada 1914 r. miało miejsce krwawe starcie między Rosjanami broniącymi podejść do Łodzi a atakującymi Niemcami. Niemiecka artyleria stała nieopodal brzegu Neru ma polach należących do Starej Gadki, a okopy niemieckie ciągnęły się na obecnym wzgórzu cmentarnym.
Żołnierze carscy zaatakowali nocą. Doszło do krwawej bitwy na bagnety. Rosjanie odnieśli chwilowy sukces na tym odcinku frontu. Rano całe wzniesienie i okoliczne pola usłane były ciałami poległych. Zginęło dwa tysiące żołnierzy. Wielu strzelców, podoficerów i oficerów było Polakami w mundurach wojsk zaborczych. Poległych pogrzebano na miejscu i zbudowano pomnik.
W nekropolii spoczywają również szczątki żolnierzy Wehrmachtu z 1939 r. oraz Rosjan i Niemców przeniesionych z parku Wolności w Pabianicach. Początkowo, niedaleko pomnika z tablicą pamiątkową Pro Patria (łac. Za Ojczyznę) znajdowała się kaplica prawosławna. Obecny krzyż na wzgórzu cmentarnym jest niższy od pierwotnego, który uległ zniszczeniu.
Włodzimierz Kupisz
KONTAKT
GODZINY PRACY URZĘDU 
KONTAKT Z REDAKCJĄ STRONY